O pracach domowych – czyli czy więcej znaczy lepiej?

Komunikat Warmińsko-Mazurskiego Wicekuratora Oświaty do dyrektorów szkół i nauczycieli między innymi o konieczności zweryfikowania stosowanych strategii dotyczących obciążania uczniów pracami domowymi opiera się na dwóch interesujących raportach. Jeden to Instytutu Badań Edukacyjnych „Szkolne pytania. Wyniki badań nad efektywnością nauczania w klasach IV–VI”, drugi Najwyższej Izby Kontroli „Bezpieczeństwo i higiena nauczania w szkołach publicznych”.

Z jednej strony WMKO podkreśla, że odrabianie zadań w domu może przyczyniać się do poprawy osiągnięć edukacyjnych dzieci, kształcenia samodyscypliny oraz większej niezależności w rozwiązywaniu problemów, a czas poświęcany na rozwiązywanie zadań wzmacnia również nawyk uczenia się oraz przekonanie uczniów o zyskach płynących z wysiłku wkładanego w naukę własną.

Jednak z drugiej strony zauważa, że często czas przeznaczony na realizację pracy domowej w wymiarze tygodniowym jest znacznie większy, niż optymalna efektywna jego wartość szacowana dla ucznia. Skutkuje to w wielu przypadkach fizycznym oraz psychicznym przeciążeniem dzieci i młodzieży. Ogranicza także czas, który uczniowie powinni poświęcić na odpoczynek, rozwijanie własnych zainteresowań czy spotkania z rodziną.

Zauważa również, że cel zadawania uczniom prac domowych, jakim jest wspomaganie pracy dydaktycznej nauczyciela, realizowany jest pod warunkiem, że uczeń opanował treści nauczania w wyniku przeprowadzonych w szkole zajęć i jest w stanie samodzielnie wykonać zadania domowe. Spełnienie tego warunku nakłada na nauczyciela obowiązek zadawania takich prac domowych, do których, w wyniku realizacji zajęć lekcyjnych, uczeń został przygotowany. Podejmując decyzję dotyczącą liczby oraz jakości zadawanych prac, nauczyciel powinien brać również pod uwagę inne obciążenia uczniów.

Wskazuje, że dopuszczanie do sytuacji nadmiernego obciążania dzieci pracami domowymi narusza przepis art. 31 Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989r.

Oprócz powyższych zagrożeń niebagatelną kwestię z punktu widzenia praw dziecka stanowi nieuzasadniona ingerencja szkoły w życie prywatne rodziny, poprzez pośredni wpływ na rozkład dnia w domu rodzinnym ucznia i utrudnienia w podejmowaniu swobodnych decyzji co do dysponowania wspólnym wolnym czasem dzieci i rodziców.

Z nadmiernym obciążeniem dzieci pracami domowymi bezpośrednio związana jest także kwestia ciężkich tornistrów. Niejednokrotnie organizacja procesu dydaktycznego uniemożliwia dzieciom pozostawianie w szkole części przyborów i podręczników.

WMKO prosi o wdrożenie w szkołach nowych rozwiązań i podjęcie stosownych działań, które mogłyby zniwelować negatywne skutki nadmiernego obciążania uczniów pracami domowymi. Istotne jest zwrócenie uwagi na prawo dziecka do odpoczynku, szczególnie w dni wolne od zajęć lekcyjnych oraz odejście od przeważającej klasycznej formy zadawania prac domowych na rzecz ich indywidualizowania, odpowiednio do potrzeb i możliwości dzieci.

Prosi również o monitorowanie skuteczności prowadzonych działań w związku z profilaktyką ciężkich tornistrów, w tym przede wszystkim taką organizację procesu dydaktycznego, który umożliwia uczniom pozostawianie przyborów i podręczników w szkole.

Wobec powyższego prosimy o przykłady dobrych praktyk, które można upowszechnić. Proszę oczekiwać w najbliższym czasie konferencji i seminariów w MODN dotyczących strategii zadawania uczniom prac domowych.