Ludzie „Publikatora”

Redakcja
Pierwszy numer „Publikatora” ukazał w pierwszym kwartale 2001 r. z datowaniem „marzec/kwiecień”. Został on pomyślany jako „dwumiesięcznik Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Ełku (ISSN 1641-8085, cena 10 zł, pierwszy numer oznaczony jako bezpłatny). Od początku pismo zachowuje format zbliżony do A-4 (ok. 21cm na 29 cm), ma miękką kolorową „okładkę” oraz liczy zwykle ok. 30 stron (od 20 do 36). Strony liczone są „od okładki”, z tym, że pierwsza i ostatnia nie są oznaczone numerem.
Redaktorem naczelnym pisma została Maria Abramczyk, nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych (obecnie ZS nr 5), wybitna ełcka polonistka, absolwentka pierwszej klasy humanistycznej I LO w Ełku. Właśnie takie przygotowanie zawodowe oraz osobiste talenty redaktorki wykreowały i utrwaliły zalety czasopisma. Przede wszystkim zwraca uwagę kształt językowy zamieszczanych tekstów oraz oprawa redakcyjna poszczególnych numerów: wprowadzenie pisane przez M. Abramczyk, okolicznościowy wiersz, związana tematycznie z danym numerem fotografia na okładce, czasami motto, a także – generalnie – stojąca na dobrym poziomie estetyka „Publikatora”.
Pierwotny skład zespołu redakcyjnego tworzyli: Maria Eksterowicz, Alina Stęperska, Grażyna Bonowicz, Bożena Czepułkowska, Dariusz Charubin, Mieczysław Lech Krzykwa. Już w numerze 5 pojawił się nowy skład zespołu redakcyjnego: Irena Sulima, Małgorzata Pomichowska, Józef Kunicki, Anatol Adamiuk, Dariusz Charubin i Mieczysław Lech Krzykwa. W numerze 11 po raz ostatni w składzie redakcji pojawia się nazwisko Dariusza Charubina. Od numeru 21 mamy nowy skład redakcji: Irena Sulima, Wanda Skawińska, Wojciech Cybulski i Józef Kunicki. Po raz ostatni ten skład widnieje w numerze 28, od następnego w stopce odnajdujemy tylko nazwisko redaktora naczelnego – do numeru 35 Marii Abramczyk, a od 36 – Aliny Stęperskiej. To następna osoba, która wywarła znaczący pozytywny wpływ na kształt merytoryczny i techniczny „Publikatora”. Jako że odgrywa kluczowa rolę w kreowaniu i realizacji „unijnych” projektów w Ośrodku, ta tematyka silniej zaznaczyła się w ostatnich numerach pisma. Warto zauważyć w tym przypadku swoistą synergię: w każdym projekcie jednym z zadań jest upowszechnianie wiedzy o nim, zapisane na ten cel środki stanowić mogą jedno ze źródeł sfinansowania kolejnych edycji „Publikatora”.
Dotychczas ukazało się 41 numerów czasopisma – przy tytule podawany jest nr kolejny oraz rok wydania. Wydaje się, że bardziej czytelne byłoby podawanie numeru w danym roku, a w nawiasie numeru liczonego od początku; w obecnej sytuacji niezorientowany czytelnik może zrozumieć, że np. to w 2010 r. wydano 41 numerów pisma. Po raz pierwszy w roku 2003 pojawił się numer podwójny pisma: 15-16, obejmujący okres od lipca do października. Na pierwszej stronie zamieszcza on informację o oddaniu do użytku w Kalinowie nowego budynku gimnazjum oraz nowego boiska. W uroczystości tej uczestniczył JE Jerzy Mazur, Biskup Ełcki.
Stałe w czasopiśmie pozostają właściwie tylko spis treści, zamieszczany na stronie 4, oraz stopka redakcyjna. Inne elementy układu treści (słowo wstępne redaktora, wiersz okolicznościowy, sentencje itp.) pojawiały się w kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu numerach – ale nie we wszystkich.
Redakcja, zwracając się do czytelników o artykuły, wyniki badań oraz interesujące informacje o szkołach, sformułowała następująco zasady dotyczące tych materiałów:
1. „Artykuł nie powinien przekraczać 6 stron A4.
2. Prosimy o przesyłanie tekstów wraz z dyskietką (format doc, txt), rękopisów nie przyjmujemy.
3. Artykuły publicystyczne drukujemy ze zdjęciem autora (oryginał fotografii, negatyw lub na dyskietce – JPG 200 dpi), dlatego prosimy załączać je z krótką informacją o sobie i szkole.
4. Zastrzegamy sobie prawo do skracania i korekty artykułów, nie naruszając myśli autora.
5. Po otrzymaniu tekstu redakcja powiadamia autora o przyjęciu artykułu lub jego odrzuceniu.
Redakcja nie wypłaca honorariów.”

Autorzy
Oprócz stu kilkudziesięciu reklam na łamach „Publikatora” ukazało się ok. 800 tekstów różnej długości i o różnym charakterze. Część z nich pochodzi od redakcji (23) i wydawcy, czyli Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli (51). W tej grupie przeważają ogłoszenia, komunikaty i sprawozdania. Zbiorowymi autorami byli również poloniści (4), nauczyciele (7), Rada Pedagogiczna (1), anonimowi pozostali w kilku (7) przypadkach składający sprawozdania koordynatorzy różnych programów W większości jednak teksty zostały opatrzone imieniem i nazwiskiem autora (lub autorów). Udało się wyodrębnić ponad 400 nazwisk, choć za precyzyjną liczbę (426) trudno ręczyć. Spośród nich wydzielić należy poetów, których wiersze uświetniły poszczególne numery pisma; to Teodor Bujnicki, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Jan Twardowski, Jan Brzechwa, Kazimierz Wierzyński, Konstanty Ildefons Gałczyński, Ernest Bryll, Wojciech Młynarski, Joseph von Eichendorff, Jarosław Iwaszkiewicz, Czesław Miłosz, Roman Brandstaetter, Leopold Staff oraz Karol Wojtyła (Jan Paweł II). W tym miejscu warto przypomnieć uczniów, których wiersze znalazły się na łamach „Publikatora”: Natalię Bieluch, Agnieszkę Błyszczek, Małgorzatę Ostrowską, Joannę Strzyżewską, Magdalenę Sienkiewicz i Maksymiliana Salskiego. Pismo opublikowało także prace uczniów nagrodzone w konkursie literackim: Karoliny Jędrych, Joanny Miłun, Jędrzeja Górskiego oraz Michała Świerzbińskiego.
Zdecydowaną większość stanowią autorzy pojedynczych artykułów, przynajmniej trzy teksty – samodzielne lub we współpracy a innymi osobami – opublikowało 49 osób. Najwięcej – ok. 44 – sygnowała swoim nazwiskiem Maria Abramczyk; to wywiady, sprawozdania, artykuły o tematyce pedagogicznej, ale przede wszystkim wprowadzenia przez redaktora naczelnego do kolejnych numerów pisma („Drodzy Czytelnicy’). Drugą pod względem liczby zamieszczonych tekstów (15) autorką jest Anna Pogorzelska, nauczycielka Zespołu Szkół Technicznych w Olecku. Jak w kilku innych przypadkach, współpraca z MODN, która zaczęła się publikacjami w czasopiśmie, przerodziła się w objęcie przez autorkę funkcji doradcy metodycznego. Jednocześnie zamieszczane w „Publikatorze” artykuły, dotyczące zagadnień szkolnictwa zawodowego, obrazują rozwój naukowy A. Pogorzelskiej, uwieńczony stopniem doktora pedagogiki.
Urszula Modrzejewska, pedagog szkolny z Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w Ełku, zamieściła w „Publikatorze” 11 tekstów. Tworzą one zwartą całość dotyczącą problematyki wychowawczej, co dobrze obrazują ich tytuły: Jaka jest młodzież? Profilaktyka niepowodzeń szkolnych. Być dobrym wychowawcą… AIDS śmiertelna choroba – scenariusz lekcji. Profilaktyka wychowawcza w szkole. Współpraca szkoły z rodzicami. Kultura osobista dzieci i młodzieży. Przemoc wśród dzieci i młodzieży. Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży. Gdzie są uczniowie? Dorośli są winni.
Inny charakter mają teksty Barbary Walaszek, którą można by nazwać korespondentką pisma w Prostkach. W 11 artykułach różnej długości relacjonuje ona ważniejsze imprezy edukacyjno-kulturalne w tej miejscowości w ostatnich latach. Dużo artykułów opublikowała także Stefania Tumidajewicz – w 10 tekstach przybliżała działalność i zasoby ełckiej filii Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej. Spośród innych autorów nikt nie przekroczył 10 publikacji – najbliżej tej liczby byli: Alina Stęperska, konsultant w MODN i 2. redaktor naczelny „Publikatora” (9), Irena Sulima, doradca metodyczny MODN, (8), Jadwiga Markiewicz-Marzec, doradca metodyczny MODN (8), Barbara Maciukiewicz i Amelia Malinowska (po 7). Na łamach „Publikatora” znajdziemy wśród autorów nazwiska wielu wybitnych nauczycieli z terenu Mazur; swoje artykuły zamieścili tu m.in.: A. Bobowik, J. Andruszkiewicz, S. Dzierwa, A. Fiedoruk, E. Kosiorek, G. Ozorowska, M. Pieczara, B. Puławska, Ewa Sadowska, Eleonora Sadowska, M. Semeńczuk, T. Zbirochowicz
Doradcy metodyczni i pracownicy MODN to autorzy 20-30% tekstów (zależnie od tego, czy liczymy wszystkie teksty, czy tylko te, które powstały w okresie służbowych związków z Ośrodkiem). Najczęściej osoby te opublikowały po kilka tekstów (rekordziści zostali już wymienieni wyżej); są to B. Czepułkowska, M. Eksterowicz, B. Fiedoruk, M. Grońska, J. Grzyb, J. Kobylińska-Szkatuła, M. Krajewska, L. Krzykwa, Z. Lenkowski, E. Milewska, I. Okseniuk, M. Płocica, D. Sienkiewicz, W. Skawińska, R. Skawiński, H. Stefaniuk-Owczarek, I. Halec, A. Kisiel, M. Konewko, M. Patoka, I. Słabińska, J. Kunicki, W. Snarski, D. Turek, E. Waraksa, E. Włodkowska, I. Witczak, D. Żylińska.
Kilkadziesiąt tekstów zamieszczonych w „Publikatorze” napisali goście – osoby niebędące nauczycielami w szkołach na terenie działania Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. Wśród nich odnajdujemy przedstawicieli wyższych uczelni z Mazur: prof. dra Józefa Krajewskiego, rektora Wszechnicy Mazurskiej w Olecku, dr hab. Joannę Moczydłowska, dziekana ełckiej Filii WSFiZ w Białymstoku, a także innych reprezentantów nauki: prof. dra hab. Mestwina S. Kostkę z WSFiZ w Białymstoku, dra hab. Bernarda Wiśniewskiego (RCB w Warszawie), dra Ryszarda Kowalskiego (WM), dra Zbigniewa Ejsmonta (WSE w Białymstoku).

Doradcy metodyczni Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Ełku
Od początku pismo „Publikator” jest organem Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Ełku. Powyżej zamieszczony został pierwszy skład redakcji, można go porównać z wykazem doradców metodycznych MODN, zamieszczonym w 1. numerze (Konsultacje doradców metodycznych MODN, str.7, Grafik dyżurów, s. 34))
1. Bożena Czepułkowska – język polski
2. Maria Eksterowicz – matematyka
3. Dariusz Charubin – przyroda i biologia
4. Krystyna Delegacz – przyroda i biologia
W tamtych pierwszych miesiącach tworzenia i pisma, i ośrodka, kluczową rolę odgrywali nauczyciele ówczesnego Zespołu Szkół Ekonomicznych w Ełku, skąd pochodziło 50% doradców oraz redaktorka naczelna „Publikatora”. Ośrodek szybko się rozwijał i zamieszczony w 4 numerze „Publikatora” grafik dyżurów metodycznych zawiera 15 nazwisk; są to: Małgorzata Pomichowska – język polski, Mieczysław Lech Krzykwa – przedmioty zawodowe, Elżbieta Ramotowska – język rosyjski, Waldemar Snarski – pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, Józef Kunicki – informatyka, Bogumiła Jarocka – język francuski, Dariusz Charubin, Krystyna Delegacz – biologia, przyroda, Irena Janina Sulima – geografia, Małgorzata Płocica – religia, Helena Stefaniuk-Owczarek, Dorota Sienkiewicz, Irena Sławińska – nauczanie zintegrowane, Elżbieta Włodkowska – wychowanie przedszkolne, kształcenie zintegrowane, Anna Kondracka – język polski, pedagogika specjalna; od stycznia 2002 (nr 6/2002, s. 34) pojawiają się kolejne nazwiska: Barbara Fiedoruk – matematyka, Wisława Wawrzyńczak – chemia. Kolejni doradcy trafili do wykazu już latem tego samego roku(nr 8/2002): Eleonora Waraksa – sztuka, Wojciech Cybulski – język polski, historia, wos, etyka; Jadwiga Markiewicz – Marzec – język angielski. W numerze 13/2003 jako doradca metodyczny publikuje swój artykuł Elżbieta Milewska, a w nr.15-16/2003 zmieszczone zostało zaproszenie skierowane do nauczycieli biologii szkół ponadgimnazjalnych na zajęcia przez nią prowadzone (wraz z dr G. Hopfer).
W 2004 roku rozpoczyna się nowa kadencja doradców metodycznych i taką funkcję obejmują Anna Pogorzelska (przedmioty zawodowe) oraz Wanda Skawińska, doradca metodyczny z historii – lista w nr. 21/2004 (s. 22) zawiera nazwiska 15 osób. W późniejszych latach MODN nie zamieszcza już w „Publikatorze” grafików dyżurów oraz innych informacji o pracy doradców, natomiast występują oni jako autorzy tekstów; pojawiają się nazwiska Małgorzaty Patoki, Heleny Stefaniuk, Zenona Lenkowskiego, Marzanny Krajewskiej, Danuty Turek, Joanny Kobylińskiej-Szkatuły, Jana Grzyba, Danuty Żylińskiej, Małgorzaty Grońskiej, Iwony Okseniuk, Ilony Halec, Marzeny Konewko, Jadwigi Marcinowskiej, Iwony Witczak.
Nr 40/2010 na stronie 2 zawiera syntetyczną informację o dziesięcioletnim dorobku MODN w Ełku; tam znajdujemy też dane o doradcach: „Zespół doradców stanowi grupa doświadczonych nauczycieli w zakresie: języka polskiego, języka niemieckiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, geografii, przyrody, religii, informatyki i technologii informacyjnej, nauczania zintegrowanego, wychowania przedszkolnego, przedmiotów zawodowych, pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, kształcenia specjalnego i kadry kierowniczej. Doradcy metodyczni to: 26 nauczycieli dyplomowanych, w tym 14 edukatorów; 10 ekspertów ds. awansu zawodowego MEN (zgodnie z aktualnymi wymogami); 17 egzaminatorów zewnętrznych; 2 egzaminatorów ECDL”.
W tym samym miejscu możemy przeczytać dewizę ośrodka: „Doradca metodyczny to opiekun merytoryczny i metodyczny nauczyciela oraz specjalista od swojego przedmiotu i różnych zjawisk oświatowych”. Kierując się taką misją, MODN może pochwalić się imponującymi osiągnięciami zarówno w codziennej, żmudnej pracy, jak i w działaniach spektakularnych, przynoszących mu rozgłos w regionie i całym kraju.

Pracownicy Ośrodka na wyjeździe studyjnym do Estonii

Pracownicy Ośrodka na konferencji

Forum wymiany nauczycielskich doświadczeń
„Publikator” jako pismo Mazurskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli przyczyniał się do krzewienia myśli pedagogicznej i rozwoju umiejętności nauczycielskich. Jedną z efektywnych metod działania w tych zakresach jest wymiana doświadczeń, pedagogika bowiem jak rzadko która nauka pozostaje zasobem opisów rozmaitych praktyk: głównie sukcesów, ale także porażek (sukcesy chętniej są opisywane, chociaż pewnie więcej można nauczyć się z porażek). Czasopismo lwią część swych łamów udostępniło z tych względów nauczycielom, stając się ich lokalnym forum. Zbiegło się to z przypadającym na lata 90-te masowym ruchem awansów zawodowych; procedura awansu na nauczyciela dyplomowanego stawiała wymóg publikacji artykułów o tematyce zawodowej (może z tymi okolicznościami koresponduje nazwa czasopisma). Te uwarunkowania przyczyniły się do pisarskiego ożywienia w środowisku nauczycielskim i rozwoju „Publikatora”. Trudno usystematyzować całokształt nauczycielskich publikacji, zwłaszcza że wyodrębnione zakresy tematyczne zazębiają się, zachodzą na siebie, w różnym stopniu się pokrywają. Można wstępnie rozróżnić opracowania metodyczne z zakresu dydaktyk przedmiotowych i oraz z zakresu spraw wychowawczych. Dodatkowy podział pojawia się w związku z różnymi etapami kształcenia (szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne). W dydaktykach przedmiotowych zauważyć można odrębność przedmiotów ogólnokształcących i przedmiotów zawodowych; szkolnictwo zawodowe zresztą ze względu na swą specyfikę nie tylko edukacyjną, ale i społeczną, zasługuje na osobne potraktowanie. W opublikowanych materiałach wydzielić można przynajmniej kilka dużych obszarów tematycznych:
1. planowanie pracy dydaktycznej od planów metodycznych poszczególnych lekcji po obszerne plany wynikowe;
2. pomysłowe rozwiązanie metodyczne w różnych zakresach tematycznych, w tym zagadnienia oceny i motywacji;
3. trudności w nauce poszczególnych przedmiotów i sposoby ich przełamywania;
4. szkice z zakresu wychowania z nastawieniem pedagogicznym, socjologicznym, psychologicznym;
5. opisy innowacji pedagogicznych na różnych poziomach
i w różnych typach szkół i placówek;
6. zagadnienia szkolnictwa zawodowego;
7. zagadnienia szkolnictwa specjalnego;
8. relacje z działań pedagogicznych w poszczególnych szkołach i placówkach, w tym wyniki prowadzonych tam badań.
Nie miejsce tu na pogłębioną analizę opublikowanych w czasopiśmie materiałów nauczycielskich, ale już na podstawie suchej lektury można zaryzykować stwierdzenie, iż malują one barwny obraz lokalnej oświaty.

Ryszard Skawiński

Informacje z konferencji   Fotografie z konferencji Zobacz film